Stres u dzieci- jak rozpoznać?
W dzisiejszych czasach stres jest naszym stałym towarzyszem. Uniknięcie przeżywania stresu nie jest możliwe. A wręcz nie byłoby dla nas dobre! Gdy jego poziom jest optymalny, dziecko uczy się, co robić w trudnych sytuacjach, a także buduje adekwatne przekonania na swój temat – „umiem to zrobić”, „było trudno, ale poradziłem sobie”. Trudności zaczynają się wtedy, kiedy poziom stresu jest zbyt duży, a dziecko nie wie, jak sobie z nim radzić.
Objawy stresu u dzieci
Objawy stresu mogą być różne, w zależności od wieku. Dzieci w wieku przedszkolnym nie zawsze potrafią nazwać przeżywane emocje. Wyrażają je swoim ciałem lub zachowaniem. Mogą pojawić się skargi na bóle brzucha, głowy, a także trudności z zasypianiem, niechęć do jedzenia. Przedszkolak może być bardziej rozdrażniony, niespokojny, zdekoncentrowany lub płakać bez powodu. Stres może manifestować się także poprzez zachowania agresywne. Mogą pojawić się zachowania typowe dla młodszego dziecka – tzw. regres. Dziecko w wieku szkolnym może być bardziej nerwowe lub rozdrażnione. Przeżywany stres może mieć odzwierciedlenie w pogorszeniu ocen – w wyniku napięcia pogarsza się zdolność do skupienia uwagi oraz pamięć. Tak samo jak u młodszych dzieci – symptomami stresu mogą być objawy psychosomatyczne (ból głowy, brzucha, całego ciała), jak również ucisk w klatce piersiowej, napięcie mięśni, zawroty głowy. Dziecko może zacząć przejawiać zachowania agresywne lub wręcz odwrotnie – wycofywać się z trudnych dla niego sytuacji.
Nastolatki, które przeżywają nadmierny stres, mogą go manifestować rozdrażnieniem, agresją, podejmowaniem zachowań autodestrukcyjnych. Może pojawić się obniżony nastrój, poczucie winy, tendencja do obwiniania siebie, zmęczenie, nadmierne zamartwianie się lub wycofywanie się z sytuacji towarzyskich. Nadal obecne będą objawy psychosomatyczne.
Co może powodować stres u dziecka?
- zmiany w życiu dziecka – nowa szkoła, narodziny rodzeństwa, powrót mamy do pracy,
zmiana opiekuna – czasami są to sytuacje, które z perspektywy dorosłego wcale nie
wydają się trudne – natomiast dla dziecka mogą być czymś, co w danym momencie
przekracza jego możliwości… - sytuacje społeczne – konflikty, odrzucenie przez grupę rówieśniczą, doświadczenie hejtu
w internecie, - trudne sytuacje – rozwód rodziców, konflikty w rodzinie, problemy z ocenami.
Stres u dzieci – jak pomóc?
Przede wszystkim warto sprawdzić przyczyny, które powodują u dziecka lub nastolatka stres. Następnie poszukać strategii, które pomogą mu poradzić sobie z objawami.
U młodszych dzieci może to być bajkoterapia, techniki relaksacyjne. U nastolatków lub dorosłych – Mindfulness, treningi relaksacyjne, np. trening autogenny Schultza lub trening relaksacyjny Jacobsona, polegający na naprzemiennym rozluźnianiu i
napinaniu mięśni.
Duże znaczenie ma to, w jaki sposób myślimy i interpretujemy spotykające nas sytuacje. Czy spodziewamy się tego, że coś złego nam się przydarzy? Zamartwiamy się, o przyszłość? Czy przeżywamy sytuacje, jakie miały miejsce w przeszłości, nieustannie o nich rozmyślając?
Te style myślenia będą wpływały na przeżywane przez nas emocje i na reakcje w ciele (ból głowy, problemy z oddychaniem, zmęczenie). Jeśli tak, pomocna może być psychoterapia.
